Archiwa kategorii: Gmina Rymań

Cmentarz ewangelicki w Starninie uporządkowany!!!

Autor: Jolanta i Tadeusz Dach

W sobotę 25 kwietnia został uporządkowany cmentarz ewangelicki w Starninie. W prace porządkowe włączyli się także członkowie Stowarzyszenia Historycznego „Pamięć i Tożsamość”. Nie byłoby całej „akcji”, gdyby nie strażacy z OSP Starnin. Na spotkaniu z nimi, jakie miało miejsce tydzień wcześniej, omówiliśmy planowany zakres prac tj. odchwaszczenie całego terenu cmentarza, wygrabienie głównych alei, uporządkowanie terenu wokół ruin pomników, zebranie nagromadzonych śmieci, wywiezienie ich oraz wycięcie i usunięcie powalonych drzew.

Na planowany czyn, przyszli nie tylko strażacy, ale również inni mieszkańcy Starnina, w tym spora grupa młodzieży. Na cmentarzu pracowało ok. 35 osób!!! W imieniu organizatorów tych prac wszystkim serdecznie dziękujemy. Strażacy z OSP mieli ze sobą piłę spalinową, oraz inny potrzebny sprzęt, Gmina Rymań zapewniła ciągnik z przyczepą, worki na śmieci, a także wywiezienie zebranych śmieci z cmentarza, a było ich niemało. Drewno z pociętych drzew trafiło do GOPSu. Mamy też nadzieję, że władze Gminy Rymań zatroszczą się o to, by na cmentarzu tym stanął odpowiedni pojemnik na odpady.

Prowadzone prace przebiegały dość sprawnie . Wszyscy uczestnicy tego czynu społecznego ( oj, jakie niemodne dziś słowo!) bardzo angażowali się przy ich wykonywaniu. Podczas prowadzonych prac porządkowych okazało się, że część krzyży była przewrócona i leżała pod warstwą ziemi i zeschłych liści. W ten sposób udało się postawić 25 krzyży, a zabytek, jakim jest cmentarz ewangelicki, zyskał na wyglądzie.

Fotorelacja z przeprowadzonych prac:
http://www.gorawino.net/index.php?option=com_content&task=view&id=1505&Itemid=1

Zabytkowy cmentarz w Starninie

Autor: Tadeusz Dach

Zabytków w Gminie Rymań nie jest zbyt wiele. Natomiast jeszcze mniej jest ich w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W ostatnim okresie czasu Tadeusz Dach, wspólnie z Edmundem Kaźmierskim odwiedzili jeden z nich. Jest to dawny cmentarz ewangelicki w Starninie.

Cmentarz ten jest jedynym cmentarzem ewangelickim, który przetrwał w całości na terenie Gminy Rymań. Co prawda jest w stanie zupełnego zaniedbania (delikatnie to określając), pomimo faktu wpisania jego do rejestru zabytków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków
( nr rej.1208 z dn. 27.12.1987 r.). Gmina twierdzi, że nic tam nie może zrobić bez konserwatora zabytków, a konserwator zabytków do pewnego czasu zupełnie się nim nie interesował. W ten sposób jedyny taki cmentarz w Gminie Rymań niszczeje. Członkowie Stowarzyszenia opiekujący się zabytkami w Gminie Rymań doliczyli się tam kilkadziesięciu grobów, część z tablicami, inne z krzyżami, na których widnieją nazwiska zmarłych.

Od dłuższego czasu przyjeżdża do nas coraz więcej osób, których krewni byli na tych cmentarzach pochowani. W 1996 roku dawni mieszkańcy Starnina postawili na cmentarzu krzyż z napisem w języku polskim i niemieckim „Tym zmarłym ku pamięci”. Należy jednak podjąć się gruntownych prac porządkowych i dbać o to miejsce pamięci. Czytaj dalej →

Grodzisko Starnin

Autor: Edmund Kaźmierski

Na początku potrzebne jest wyjaśnienie, że w wielu źródłach historycznych grodzisko to jest określane w różny sposób. Ze względu na położenie można spotkać się z określeniem zamek Kiełpin (Kölpin) lub Nowy Kiełpin – szczególnie w źródłach z lat wcześniejszych. Później określano to miejsce jako grodzisko Starnin. Obecnie, archeolodzy określają je również, jako grodzisko Starnin.

Na niemieckiej mapie z 1942 roku nr 2058(Kölpin), miejsce dawnego grodu oznaczono jako „K.D. Burghügel” (zamek warowny na pagórku). Spotkałem się również z określeniami: BurgWall oraz Wasserburg. Grodzisko jest położone na podmokłych łąkach, rozciągających się wzdłuż rzeki Mołstowy (Molstow). Na mapie zaznaczyłem je jako „1”.

Mapa okolic Starnina

Czytaj dalej →

Podróż Eliharda Lubinusa przez Pomorze

Autor: Jacek Kuczkowski

Wstęp[1].

Historia mapy Lubinusa[2] sięga początków XVII wieku. W 1610 roku ówczesny władca Pomorza Filip II, zlecił wykonanie mapy całego księstwa pomorskiego. Zadania podjął się profesor uniwersytetu w Rostoku Eilhard Lubinus. Prace nad dziełem ukończono w 1618 roku. W pierwszej etapie Lubinus zapoznał się z istniejącymi materiałami kartograficznymi Pomorza oraz z dostępną na temat księstwa literaturą. Następnie odbył trzy podróże po Pomorzu, dwie w latach 1611–1613 i kolejną w 1617 roku. Podczas tych podróży wykonał liczne pomiary, głównie przy użyciu prostych przyrządów: astrolabium, cyrkla, laską Jakuba i kwadrantem. A szczegółowo prowadzone zapiski umożliwiły potem nanieść na plan karczmy, wiatraki, a także wszelkie góry oraz rzeki i zatoki. O wysokim kunszcie wykonania świadczy fakt, iż błąd położenia miejscowości w stosunku do faktycznego stanu rzeczy wynosi maksymalnie 13 km.

Mapa Lubinusa składa się także z kilku innych ważnych elementów. Kartograf zdecydował o ich wprowadzeniu w 1614 roku. Na bordiurze umieszczono widoki i plany 49 najważniejszych miast, zamków oraz klasztorów Pomorza. Zamieszczono także 332 herby rodzin szlacheckich. W centralnej części mapy znajduje się drzewo genealogiczne całego rodu Gryfitów, natomiast w lewym górnym rogu drzewo 19 książąt rugijskich. Całości dopełnia opis Pomorza. Ciekawostką jest portret Lubinusa, w otoczeniu przyrządów, którymi posługiwał się w trakcie swoich prac.

Zleceniodawca, książę Filip II, nigdy nie zobaczył ukończonego dzieła. Zmarł w lutym 1618 roku, gdy prace nad mapą zmierzały ku końcowi. Pod koniec 1617 roku rozpoczęto bowiem wykonywać miedzioryty. Ostatecznie mapę wyryto na 12 płytach. Zawirowania polityczne, a także wybuch wojny trzydziestoletniej sprawiły, iż odbito jedynie dwa niewielkie nakłady mapy. Pierwszy z nich, z 1618 roku, liczył około 20-30 sztuk, choć pierwotnie planowano wykonać 500 egzemplarzy. Przesądził o tym przede wszystkim brak wysokiej jakości papieru. Wówczas też płyty miedziorytnicze zaginęły. Zostały odnalezione w 1756 roku przez szczecińskiego historyka – Karola Konrada Oelrichsa na strychu wdowy po burmistrzu Stralsundu. Dzięki księgarzowi z Greifswaldu, Johannowi Jakubowi Weitbrechtowi, który wykupił płyty – dwa lata później doszło do drugiego, także niewielkiego wydania mapy. W czasie kolejnej wojny, tym razem siedmioletniej część drugiego nakładu wraz z płytami miedziorytniczymi zaginęło bezpowrotnie. Czytaj dalej →

Petrykozy – pochodzenie nazwy miejscowości

Autor: Tadeusz Dach

Już z 1276 roku pochodzi informacja o miejscowości Putrecolze. Nie znamy dziś dokładnie jej połozenia. Miejscowość ta miała być z lokalizowana na zachód od Karlina. Później przyjęto, że jest to jednak pierwsza nazwa obecnych Petrykoz.

M. Vollack wymienia nazwę tej miejscowości, jako Althof („Das Kolberger Land”, stwierdza też, że założyli tą miejscowość niemieccy koloniści. Na mapie Lubinusa z 1618 roku miejacowość określono, jako Oldenhoff.

A. Chludziński („Nazwy miejscowe powiatu kołobrzeskiego”, tłumaczy, że nazwa niemiecka Althof pochodzi od przymiotnika „stary” (alt) oraz rzeczownika „dwór, gospodarstwo” (Hof). Powyższe świadczy o tym, że w tym miejscu istaniała kiedyś jakaś osada wcześniejsza, starsza. Koloniści niemieccy ( XII – XIII wiek) przybywając na dawne tereny słowiańskie osiedlali się w nowych miejscowościach lub też wypierali dawnych mieszkańców z ich miejscowości. Nazwa Althof mówi nam , że musiała tam istnieć osada wcześniejsza, być może wspominana już miejscowość Putrecolze.

Na przestrzeni wieków, miejscowość ta przybierała różne nazwy:

- 1276 – Putrecolze,

- 1604 – Althof,

- 1618 – Oldenhoff,

- Althof b. Schwedt,

- 1945 – 1950 – Iwin,

- 1945 – 1950 – Świn,

- 1946 – Petrykozy. Czytaj dalej →

Czartkowo – pochodzenie nazwy miejscowości

Autor: Tadeusz Dach

Wielu z nas zastanawia się, skąd wzięła się nazwa tej miejscowości i czy faktycznie wywodzi się od czarta mającego kontakt ze złymi mocami. Jak zmieniała się nazwa miejscowości przedstawiam poniżej:

- 1780 – Vorwerk Brückchen,

- 1784 – Brückenkrug,

- 1868 – Brücken Kr.

- 1896 – Brücken Krug,

- 1948 – Czartkowo Czytaj dalej →

Bębnikąt – pochodzenie nazwy miejscowości

Autor: Tadeusz Dach

Bębnikąt to niewielka miejscowość na granicy pomiędzy gminą Brojce i gminą Rymań, leżąca na trasie pomiędzy Kiełpinem, a Starninem. Jej nazwa odbiega od nazw innych miejscowości. Skąd się wzięła i od czego się wywodzi? Wszystko zaczęło się od nazwy Mühle (Młyn):

1819 – Mühle, (Młyn)

1864 – Kölpiner Mühle, (Młyn Kiełpiński)

Cölpin Mühle,

1948 – Bębnikąt

Miejscowości o nazwie Mühle (Młyn) były dość powszechne. Dlatego też prawdopodobnie nazwa ta została zmieniona na Kölpiner Mühle (Kiełpiński Młyn), która bliżej określała położenie tej miejscowości względem pobliskiego Kölpin (Kiełpina). Manfred Vollack opisujac miejscowości ówczesnego powiatu kołobrzesko-karlińskiego, umiejscawia tę miejscowość przy miejscowości Kölpin (Kiełpino). Czytaj dalej →

Dzwony z kościoła w Gorawinie

Autor: Tadeusz Dach

Historia dzwonów w gorawińskim kościele jest bardzo ciekawa. Ostatni pastor ewangelicki z przedwojennego Gorawina (Gervin), Ernst Backe, pisał w swojej gazetce parafialnej w 1920 roku, że niewiele jest informacji o kościele z okresu reformacji. Jeden z jego poprzedników w parafii, pastor Klug już w 1864 roku zaczął spisywać regularnie informacje o parafii i samej miejscowości. Z tego źródła dowiadujemy się, że pierwszy, nieduży dzwon został zawieszony na wieży kościoła w 1693 roku. Dzwon ten posiadał napis: „Henneke, Marten Rheten, Marten Bublitz”. Obok tego napisu, na krzyżu umieszczonym na dzwonie, był napis „Płynąłem przez ogień, oblał mnie nim Ernst Kridewidt. Colberg 1693.”

Już w 1880 roku na wieży kościoła w Gervin wisiały dwa dzwony. Mniejszy, o którym piszemy wyżej oraz większy, który z powodu uszkodzenia był ponownie odlewany. Dzwon większy podczas I wojny światowej, na polecenie władz niemieckich został oddany i prawdopodobnie przelany na potrzeby wojenne. Czytaj dalej →

Historia pałacu w Rymaniu

Autor: Tadeusz Dach

Przyjęło się, że pałac w Rymaniu został wybudowany w 1751 roku, o czym miała by świadczyć tabliczka z herbem i tą datą na ścianie głównej budynku. Cofnijmy się jednak wiele lat wstecz. Na początku XIV wieku wieś stanowiła lenno rodu von Manteuffel i w ich rękach pozostawała do połowy XVIII wieku. Ostatnim właścicielem Rymania z rodu Manteuffel był Henning Anton. Jego majątek został w dniu 29.04.1743 roku zlicytowany i kupił go Ludwig Julius von Seld, a 24 listopada 1748 roku kupił go z kolei Johann Wilhelm Christoph Steobanus. Herb tego właściciela Rymania do dziś jest widoczny na frontonie pałacu wraz z datą 1751 r. Prawdopodobnym jest fakt, iż pałac w 1751 roku został przebudowany na potrzeby rodziny Ch. Steobanusa i po jego odnowieniu umieszczono na nim herb z datą. Poprzedni jego właściciele najprawdopodobniej nie inwestowali już w utrzymanie swojej rezydencji, Henning Anton von Manteuffel z powodu długów i braku pieniędzy, a Ludwig Julius von Seld z powodu krótkiego okresu posiadania Rymania. Przebywając w piwnicach pałacu można zobaczyć stare mury, którym bliżej jest do czasów średniowiecza, niektóre nawet grubości ok. 1,5 m! Odnowiony pałac przez J. W. Ch. Steobanusa prezentował się wspaniale, co możemy zobaczyć na zdjęciu z 1910 roku. Czytaj dalej →

Z pradziejów Gminy Rymań

Autor: Edmund Kaźmierski

Gmina Rymań położona jest na obszarze Równiny Białogardzkiej w części Pomorza Środkowego, terytorialnie pomiędzy rzekami: Regą (niem. Rega) a Parsętą (Persante). Znajduje się ona w makroregionie Pobrzeża Szczecińskiego.

Przez obszar gminy przepływają rzeki: Mołstowa (Molstow), Wkra (Űckerbach), Dębosznica (Kreiherbach), Rzecznica (Winkelbach) oraz Lnianka (Rottbach). Znajdują się tu też dwa niewielkie jeziora śródleśne tj. Popiel (Steudnitz) oraz Starnin (Sterniner See). Obszary leśne zajmują obecnie ok. 37% powierzchni gminy.

Budowa geologiczna obszaru gminy jest wynikiem działalności zlodowacenia bałtyckiego. Powierzchnia zbudowana jest głównie z osadów wodnolodowcowych i lodowcowych w postaci wysoczyzn morenowych i kemów oraz mad rzecznych i torfu.

Gmina Rymań należy do słabo zbadanych pod względem archeologicznym i z tego względu, materiał źródłowy, dotyczący wszystkich okresów w pradziejach, przedstawia się wyjątkowo skromnie. Dlatego też, tylko w ogólnych zarysach, przedstawię historię osiedlania się człowieka oraz dzieje kultur w czasach najdawniejszych, na tych ziemiach. Zakres opracowania zawiera przekrój epok pradziejowych, od pojawienia się pierwszych śladów ludzkich, aż do wczesnego średniowiecza włącznie ( od ok. 10000 lat przed naszą erą, do ok. XII/XIII wieku naszej ery). Opracowując zarys pradziejów obszaru Gminy Rymań, oparłem się na zasobach archiwum Działu Archeologii Muzeum w Koszalinie oraz wynikach badań powierzchniowych realizowanych w ramach programu Archeologicznego Zdjęcia Polski (AZP). Inwentaryzacja AZP zapoczątkowana w roku 1978, oparta jest na jednolitych zasadach penetracji terenowej (powierzchniowej) oraz dokumentacji odkrytych obiektów. Na terenie naszej gminy zlokalizowano 431 stanowisk zabytków archeologicznych. Czytaj dalej →