Archiwa kategorii: Gmina Trzebiatów

Podróż Eliharda Lubinusa przez Pomorze

Autor: Jacek Kuczkowski

Wstęp[1].

Historia mapy Lubinusa[2] sięga początków XVII wieku. W 1610 roku ówczesny władca Pomorza Filip II, zlecił wykonanie mapy całego księstwa pomorskiego. Zadania podjął się profesor uniwersytetu w Rostoku Eilhard Lubinus. Prace nad dziełem ukończono w 1618 roku. W pierwszej etapie Lubinus zapoznał się z istniejącymi materiałami kartograficznymi Pomorza oraz z dostępną na temat księstwa literaturą. Następnie odbył trzy podróże po Pomorzu, dwie w latach 1611–1613 i kolejną w 1617 roku. Podczas tych podróży wykonał liczne pomiary, głównie przy użyciu prostych przyrządów: astrolabium, cyrkla, laską Jakuba i kwadrantem. A szczegółowo prowadzone zapiski umożliwiły potem nanieść na plan karczmy, wiatraki, a także wszelkie góry oraz rzeki i zatoki. O wysokim kunszcie wykonania świadczy fakt, iż błąd położenia miejscowości w stosunku do faktycznego stanu rzeczy wynosi maksymalnie 13 km.

Mapa Lubinusa składa się także z kilku innych ważnych elementów. Kartograf zdecydował o ich wprowadzeniu w 1614 roku. Na bordiurze umieszczono widoki i plany 49 najważniejszych miast, zamków oraz klasztorów Pomorza. Zamieszczono także 332 herby rodzin szlacheckich. W centralnej części mapy znajduje się drzewo genealogiczne całego rodu Gryfitów, natomiast w lewym górnym rogu drzewo 19 książąt rugijskich. Całości dopełnia opis Pomorza. Ciekawostką jest portret Lubinusa, w otoczeniu przyrządów, którymi posługiwał się w trakcie swoich prac.

Zleceniodawca, książę Filip II, nigdy nie zobaczył ukończonego dzieła. Zmarł w lutym 1618 roku, gdy prace nad mapą zmierzały ku końcowi. Pod koniec 1617 roku rozpoczęto bowiem wykonywać miedzioryty. Ostatecznie mapę wyryto na 12 płytach. Zawirowania polityczne, a także wybuch wojny trzydziestoletniej sprawiły, iż odbito jedynie dwa niewielkie nakłady mapy. Pierwszy z nich, z 1618 roku, liczył około 20-30 sztuk, choć pierwotnie planowano wykonać 500 egzemplarzy. Przesądził o tym przede wszystkim brak wysokiej jakości papieru. Wówczas też płyty miedziorytnicze zaginęły. Zostały odnalezione w 1756 roku przez szczecińskiego historyka – Karola Konrada Oelrichsa na strychu wdowy po burmistrzu Stralsundu. Dzięki księgarzowi z Greifswaldu, Johannowi Jakubowi Weitbrechtowi, który wykupił płyty – dwa lata później doszło do drugiego, także niewielkiego wydania mapy. W czasie kolejnej wojny, tym razem siedmioletniej część drugiego nakładu wraz z płytami miedziorytniczymi zaginęło bezpowrotnie. Czytaj dalej →

Flora naczyniowa cmentarzy Gminy Trzebiatów

Autor: Dr Zbigniew Sobisz – Zakład Botaniki i Genetyki, Instytut Biologii i Ochrony Środowiska, Akademia Pomorska, Słupsk

Pierwsze cmentarze w gminie Trzebiatów powstawały w końcu XIII wieku, które zakładano przy kościołach. Dopiero na przełomie XIX i XX wieku małe wiejskie cmentarze pojawiały się poza siedliskami, często na lokalnych wzniesieniach, w obrębie leśnych enklaw śródpolnych oraz na obrzeżach kompleksów leśnych. W znakomitej większości są bardzo zniszczone. Na Pomorzu Zachodnim wymowa planowego i spontanicznego niszczenia cmentarzy miała głęboki podtekst. Były bowiem postrzegane jako niemieckie, a zatem wrogie i obce. Dlatego należało je zniszczyć[1].

Pewne informacje o cmentarzach gminy podali Bonowska i Łysiak[2]. Ale dotyczyły one cmentarnej sztuki sakralnej i obrzędowości związanej ze śmiercią i pogrzebem. Szczegółowych badań florystycznych tych obiektów na terenie gminy nie prowadzono. Czytaj dalej →

Dendroflora parków miasta Trzebiatów

Autor: Dr Zbigniew Sobisz – Zakład Botaniki i Genetyki, Instytut Biologii i Ochrony Środowiska, Akademia Pomorska, Słupsk

Trzebiatów jest jednym z najcenniejszych miast Pomorza Zachodniego ze względu na jego zabytkowy charakter. W najstarszej części miasta zachowany jest średniowieczny układ ulic na planie szachownicy, pozostały do dziś fragmenty murów obronnych z XIII i XIV wieku z legendarną Basztą Kaszaną z XIV wieku. W obrębie Starego Miasta zachował się gotycki kościół p.w. Macierzyństwa Najświętszej Marii Panny, kaplica Św. Ducha, a na prostokątnym rynku gotycko-barokowy ratusz z XV wieku[1]. W 1996 roku w uznaniu wielkiej wartości historycznej, jako jedna z siedmiu miejscowości w Polsce, Trzebiatów został zakwalifikowany do rządowego programu pn. Ratowanie miasteczek historycznych[2].

Czytaj dalej →

Flora naczyniowa parków wiejskich Gminy Trzebiatów

Autor: Dr Zbigniew Sobisz – Zakład Botaniki i Genetyki, Instytut Biologii i Ochrony Środowiska, Akademia Pomorska, Słupsk

Międzynarodowa Rada Zabytków i Miejsc Zabytkowych opracowała i przyjęła 15 grudnia 1981 roku we Florencji, specjalny dokument. Otrzymał on miano Karty Florenckiej, która określa podstawowe pojęcia i zasady konserwatorstwa ogrodów historycznych. Ten międzynarodowy dokument, ratyfikowany przez Polskę określa wymogi dotyczące sposobów utrzymywania i konserwacji ogrodów oraz parków[1].

Pomorze znajduje się w czołówce krajowej pod względem liczby parków, według inwentaryzacji z lat powojennych było na terenie Polski około 10 000 parków wiejskich[2]. Parki te zakładano od połowy XVII wieku w obrębie dworów lub folwarków, z którymi pod względem kompozycyjnym stanowiły nierozerwalną całość[3].

Założenia parkowe w gminie Trzebiatów powstawały na przełomie XIX i XX wieku. Zakładano je przy folwarkach lub dworach należących do rodów niemieckich[4]. Praca przedstawia stan zachowania parków ujętych w ewidencji konserwatorskiej, tj. Chomętowo, Lewice, Mirosławice, Nowielice i Wlewo. Założenia zasługują na uwagę, nie tylko ze względu na udział interesującej dendroflory, ale dobrze zachowaną infrastrukturę parkową. Z tego też względu powinny znaleźć się na liście obiektów zabytkowych.

Czytaj dalej →