Zapasowe Połączone Stanowisko Dowodzenia w Stołążu

Autor: Barbara Pudo

„ZAPASOWA GÓRKA”

          Podczas moich rozlicznych wędrówek po łąkach i polach otaczających Brojce, natknęłam się na pozostałości  dawnej jednostki wojskowej na polu między Brojcami a Stołążem   i postanowiłam poszukać informacji o tym miejscu. Już na początku dowiedziałam się, że wyrażenie „jednostka wojskowa”, co do tych kilku budynków w szczerym polu to za dużo powiedziane, ponieważ znajdowało się tam Zapasowe Połączone Stanowisko Dowodzenia (28. ZPłSD). Funkcjonowało ono od 1987 do 2001 roku i podlegało pod 26. Brygadę Rakietową Obrony Powietrznej w Gryficach.

            ZPłSD – cóż to takiego? W wielkim uproszczeniu: to samo, co w Pruszczu Gryfickim tylko, że zapasowe. Gdyby jednostka w Pruszczu została zniszczona, jej funkcje miało przejąć właśnie 28. Z PłSD w Pruszczu dowodzili swoimi siłami i środkami dowódcy: pułku lotnictwa myśliwskiego, batalionu radiotechnicznego i dowódca Brygady Rakietowej[1] – dlatego połączone.

            Czym zajmowali się, żołnierze w ZPłSD? W czasie pokoju – monitorowaniem przestrzeni powietrznej 24h na dobę. Natomiast zadaniami bojowymi było prowadzenie wszystkich celów powietrznych przez batalion radiotechniczny przy wykorzystaniu swoich stacji radiolokacyjnych. Sytuacja powietrzna była zobrazowywana na wskaźnikach obserwacji okrężnej i na planszetach i analizowana przez dowódcę, który podejmował decyzję o kolejności oddziaływania na cele powietrzne. Czy dany cel przydzielić do zwalczania przez lotnictwo myśliwskie, czy cel ten przydzielić do zwalczania wojskom rakietowym. 

            Główna część obiektu znajduje się pod ziemią w betonowym bunkrze, można do niego wejść przez garaże lub  przez wejście główne (patrz zdjęcie).    

Dziś 28. ZPłSD zarosło drzewami i pasą się tam sarny, a tych kilka budynków, które zostało, niszczeje wystawione na niszczycielskie działanie natury i złomiarzy. 

 Galeria:

Przypisy:

[1] Kronika 2. Korpusu Obrony Powietrznej (rok 1987) i ustne relacje oficerów służących w 26. BR OP.

Notatka za Wikimapa: 

Tutaj (28. ZPłSD) w podziemnym bunkrze ukryte było Zapasowe Połączone Stanowisko szczebla Korpusu OPK (2 KOP-u). Identyczne ZPSD dla 3 KOP-u było koło wsi Kryniczno. „Połączone” dlatego, bo pełnili tutaj dyżury oficerowie różnych formacji odpowiedzialnych za obronę powietrzną ,tj nawigatorzy naprowadzania lotnictwa myśliwskiego, radiotechnicy, rozpoznanie radioelektroniczne oraz dywizjonów rakiet przeciwlotniczych. W schronie,było 30 pomieszczeń oraz 8 pomieszczeń garażowych na pojazdy Zautomatyzowanego Stanowiska Dowodzenia (Wiktor, potem Dunajec). Powierzchnia użytkowa 726 m 2. Informację radiolokacyjną pozyskiwano od stacji r-lok stojących na nasypach po bokach bunkra oraz z 280 krt w Pruszczu koło Gryfic.