Parafia w Rymaniu została utworzona 15 lipca 1947 roku, a jej pierwszym proboszczem był ks. Stefan Reguła i to jemu została poświęcona duża część przedstawionej informacji. Dużym problemem był brak księży i bardzo rozległy teren, który księża obsługiwali. Nie mniejszym był brak wyposażenia kościelnego, szat liturgicznych i wiele, wiele innych. Kolejni proboszczowie uzupełniali te braki przy ogromnej pomocy i ofiarności parafian.

Nie zabrakło też pytań do prowadzących prelekcję oraz do księdza proboszcza, Krzysztofa Kempy. W imieniu organizatorów prelekcji dziękuję wszystkim za udział w naszym przedsięwzięciu i mamy nadzieję, ze przekazane informacje poszerzyły Państwa wiedzę w tym temacie.

Na zakończenie chciałbym podziękować również członkom Stowarzyszenia Historycznego , którzy brali udział w przygotowaniu naszych działań tj. Edmundowi Kaźmierskiemu, Andrzejowi Kozioł, Jolancie Dach i  Mariuszowi Zakonkowi.

Autor: Tadeusz Dach

Oznaczyliśmy kolejny zabytek na naszym terenie. Tym razem  jest to zbudowany w 1624 roku, zabytkowy kościół w Gorawinie. Można by się zapytać „jak to jest, że o wielu ciekawych miejscach, często zabytkach nie ma nigdzie informacji?”. Stowarzyszenie Historyczne „Pamięć i Tożsamość” postanowiło temu przeciwdziałać i stawie tablice informujące o takich obiektach. Tablice  stoją już w kilku miejscach na terenie gminy Brojce, ale również na terenie gminy Rymań, m.in. przy pałacu w Rymaniu, obok cmentarza ewangelickiego w Starninie, a teraz również przy kościele w Gorawinie.

Podziękowania należą się radzie sołeckiej w Gorawinie, do której członek naszego stowarzyszenia Tadeusz Dach zwrócił się z prośbą pomoc w postawieniu, wcześniej wykonanej przez nas tablicy. Wykonania i zamontowania tablicy podjął się p. Zbigniew Piasecki. Tablica stoi już przy kościele i każdy zainteresowany będzie mógł się dowiedzieć, jak kościół wyglądał dawniej,  i jak była jego historia.

Okazuje się, że wcale nie jest łatwo pisać o pierwszych latach powojennych historii kościoła w Gorawinie. Do lutego 1946 roku w kościele msze nadal odprawiał ostatni pastor ewangelicki Ernst Albert Backe, który właśnie w lutym, został wraz z całą rodziną odesłany przez władze Polski do Niemiec. Zabrał on ze sobą wszystkie księgi kościelne oraz naczynia liturgiczne. Co się z nimi stało, do dzisiaj nie wiemy. W rozmowie z jego wnukiem dowiedziałem się, że pastor Backe wyjechał z Gorawina z dwoma walizkami. W jednej miał rzeczy związane z kościołem, a w drugiej prywatne jego rodziny. Jednak zanim dojechał do Szczecina obydwie walizki mu zaginęły.

Kościół w Gorawinie ponownie stał się katolickim po poświęceniu, którego dokonał ksiądz Maciejowski – pierwszy proboszcz kołobrzeski. Starał się on kapłańską posługą objąć teren całego dzisiejszego powiatu Kołobrzeg. Kolejno uruchamiał kościoły protestanckie przypisując je jako filialne do parafii św. Marcina w Kołobrzegu. W ten sposób poświęcił on do końca 1945 roku: kościół w Korzystnie, kościół w Gościnie, kościół w Charzynie, kościół w Siemyślu oraz kościół w Sarbii. W 1946 roku kolejne kościoły: 30 maja w Dygowie, a 1 października w Gorawinie. Później do 1951 roku kościół w Gorawinie podlegał pod parafię Brojce, od 1951 pod parafię w Rymaniu, następnie w Siemyślu, a od 15.09.1981 roku utworzono parafię w Gorawinie.

Nieszczęściem dla kościoła w Gorawinie mogła skończyć się jedna z potężnych wichur pod koniec lat 50 –tych ubiegłego wieku. W jej wyniku dach budynku przechylił się w kierunku ulicy, a władze kołobrzeskie, którym nie były w tym czasie w głowie remonty kościołów, doszły do wniosku, że najlepiej kościół grożący zawaleniem rozebrać (!). We wsi utworzył się społeczny komitet ratowania kościoła z p. Blutke na czele i po negocjacjach z władzami uzyskano przydziały drewna na nowy dach. Po tym remoncie kościół dotrwał aż do pożaru w 1991 roku, kiedy to spaliła się drewniana wieża oraz część dachu i wnętrza kościoła. Po pożarze kościół odbudowano i poświęcono 5.09.1993 roku.

Na początku lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku okazało się, że dzwon z kościoła w Gorawinie zabrany do przetopienia na cele wojenne podczas II wojny światowej istnieje i nadal dzwoni w jednym z kościołów w Niemczech.

Historia dzwonów w gorawińskim kościele jest bardzo ciekawa. Mimo, że piszę o historii powojennej kościoła, muszę cofnąć się do jego początków. Pierwszy, nieduży dzwon został zawieszony na wieży kościoła w 1693 roku. Dzwon ten posiadał napis: „Henneke, Marten Rheten, Marten Bublitz”. Obok tego napisu, na krzyżu umieszczonym na dzwonie, był napis „Płynąłem przez ogień, oblał mnie nim Ernst Kridewidt. Colberg 1693.” Już w 1880 roku na wieży kościoła w Gervin wisiały dwa dzwony. Mniejszy, o którym piszę wyżej oraz większy, który z powodu uszkodzenia był ponownie odlewany. Dzwon większy podczas I wojny światowej, na polecenie władz niemieckich został oddany i prawdopodobnie przelany na potrzeby wojenne. Kilka lat po I wojnie światowej, ówczesny pastor Backe rozpoczął starania o zakupienie i sprowadzenie nowego, dużego dzwonu. Znalazł taki, średniowieczny dzwon w dalekiej Turyngii. Na zakup tego dzwonu, parafianie zbierali datki. Dzwon został zakupiony i sprowadzony w 1923 roku do Gorawina. Dźwięk jego był bardzo charakterystyczny, ponieważ dzwon był odlany z brązu i brzmiał inaczej niż dzwony odlane ze stali. Oceniono, że dźwięk jego brzmiał dużo ładniej niż dzwonu zabranego podczas I wojny światowej. Podczas II wojny światowej ówczesne władze niemieckie zadecydowały o zbiórce dzwonów w kościołach i wykorzystaniu ich do celów wojennych. W ten sposób większy dzwon z kościoła w Gorawinie również został zabrany, a w kościele nadal pozostawał dzwon mniejszy, zawieszony tam w 1693 roku. Jak się okazało większy dzwon zabrany z kościoła w Gorawinie podczas II wojny światowej celem przetopienia go na cele wojenne ma, niejako „drugie życie”. Przytoczę tu kilka faktów publikowanych już po wojnie, w wydawanej w Niemczech „Kolberger Zeitung” (1969 r.), gdzie znajdujemy informacje o zbiórce dzwonów z kościołów podczas II wojny światowej. Zebrano ich wówczas ok. 50 tysięcy sztuk, z czego ok. 1300 nie zostało przetopionych i zwrócono je kościołom. Natomiast 108 dzwonów z dawnych Prus Wschodnich zostało wywiezione do Niemiec i składowano je w okolicach Hamburga. Dzwon z dawnego Gervin (Gorawina) odnalazł tam w 1945 roku kołobrzeski superintendent Handtmann, przeniesiony do Flensburga. Sprowadził on dzwon do tej miejscowości, gdzie przetrwał wojnę. Obecnie dzwon ten znajduje się w katedrze pod wezwaniem Św. Marii, właśnie we Flensburgu. Jest to największy dzwon tam zawieszony.

Dzwon ten został zidentyfikowany przez byłych mieszkańców naszej miejscowości, którzy widzieli go podczas zawieszania na wieży kościelnej w Gervin i sfotografowany przez Heinza Raascha, który w swoich wspomnieniach pisze, że fotografię tego dzwonu dedykuje wszystkim mieszkańcom miejscowości.

Dla przypomnienia podaję kolejnych proboszczów od powstania parafii w Gorawinie:

ks. Henryk Łapiński (1980-1986), ks. Wacław Sznura (1986-1987), ks. Wiktor Pośnik (1987-1990), ks. Andrzej Wróblewski (1990-1991), ks. Stefan Kaczmarek (1991-1997), ks. Waldemar Składowski (1997-2005).

Obecnie proboszczem parafii jest od 1.07.2005 ks. Marek Mierzwa.

Kościół w Gorawinie jest zabytkiem prawnie chronionym wraz z cmentarzem przykościelnym. W ewidencji zabytków został wpisany pod nr 34 18.10.1954 roku.

Dzisiaj opowiem o pewnym kościele z terenu gminy Brojce, po którym nie został przysłowiowy „kamień na kamieniu”. Historia dotyczy niewielkiej wsi Bielikowo. Tak, w Bielikowie przez około 70-80 lat funkcjonowały dwie świątynie! Pewnie zadacie pytanie: po co w Bielikowie dwa kościoły?

otóż:

w 1817 roku zawiązała się w Prusach wspólnota religijna, których członków nazywamy staroluteranami. Staroluteranizm był sprzeciwem części wiernych i duchowieństwa na utworzenie przez króla Fryderyka Wilhelma III Pruskiego Kościoła Unijnego (połączenie luteranizmu i kalwinizmu). Do lat 40. XIX wieku staroluteranie byli bardzo mocno prześladowani, wielu z nich wyemigrowało do Stanów Zjednoczonych. Silnym ośrodkiem staroluteran na Pomorzu był nieodległy Trzygłów. Staroluteranizm uzyskał legalizację w 1845 roku i wówczas zaczęto wznosić osobne świątynie dla ich wyznawców. I właśnie taka sytuacja miała miejsce w Bielikowie.

Kościół staroluterański wzniesiono w 2. połowie XIX wieku (być może ok. 1863 roku). Stał na początku wsi od strony Mołstowa, po lewej stronie drogi. Była to niewielka salowa świątynia z wyodrębnionym prezbiterium. Wzniesiono ją z cegły ceramicznej w modnym wówczas „stylu” neogotyckim. Świątynia została zaraz po II wojnie światowej zburzona, najprawdopodobniej w 1947 roku.

Podczas „wizji lokalnej” Pani Genowefa Zielińska przekazała nam lichtarz, który odnalazła w ziemi nieopodal świątyni. Niestety zabytek jest skorodowany i uszkodzony.

Autor badań i fotografii: Jacek Kuczkowski

Nie często się zdarzało aby średniowieczni czy też nowożytni budowniczowie podpisywali się na swoich budowlach. A jeżeli już to najczęściej były to gmerki kamieniarskie i murarskie, które dzisiaj trudno przypisać konkretnemu, znanemu z nazwiska, mistrzowi. Niewiele też się zachowało dawnych sygnatur mistrzów ciesielskich. Konstrukcje te narażone były na działanie żywiołów, często ulegały pożarom, zniszczeniom biologicznym i tp. czynnikom destrukcyjnym. Dlatego odnalezienie sygnatury tego samego cieśli na dwóch, niedaleko położonych od siebie, obiektach należy uznać za małą sensację.

Wzniesiony na przełomie późnego średniowiecza i wczesnej epoki nowożytnej kościół w Brojcach (gm. Brojce, pow. gryficki) został rozbudowany w XVII wieku o drewnianą dzwonnicę[1]. Wieżę o konstrukcji szkieletowej wzniesiono w 1619 roku. Cieślami pod których kierownictwem wzniesiono dzwonnicę byli: JURGEN ROPER i JOCHIM HEKET. Data oraz nazwiska wycięte zostały na słupie wewnątrz dzwonnicy (il. 1, 2).

1. Brojce, kościół; dzwonnica. Wyryta data budowy dzwonnicy (fot. J. Kuczkowski, 2009)

2. Brojce, kościół; dzwonnica. Sygnatury cieśli wyryte na słupue (fot. J. Kuczkowski 2009).

Najprawdopodobniej w 1644 roku zbudowano na miejscu starego, nowy kościół w Gorawinie (gm. Rymań, pow. kołobrzeski). Świątynia wzniesiona została w konstrukcji szkieletowej z wypełnieniem ceglanym. Do elewacji zachodniej dostawiona była drewniana dzwonnica. Co charakterystyczne, była ona (uległa spaleniu w 1991 roku) bliźniaczo podobna do dzwonnicy w Brojcach pod względem konstrukcji jak i formy architektonicznej (porównaj ilustracje). Cieśle tym razem „podpisali się” na belce oczepowej nawy znajdującej się we wschodniej ścianie świątyni (il. 3, 4). Inskrypcja brzmi: JOCHIM HECKET HAET MICH GEBAVWET HANS MEIDER ANNO 16(?)4[2]. Danuta Ptaszyńska w artykule o pracach konserwatorskich w województwie koszalińskim podaje błędnie nazwiska cieśli (Joachim zamiast Jochim oraz Jan zamiast Hans. Daty budowy jakie przytacza autorka, 1623 lub 1628 również wydają się błędne[3].

3. Gorawino, kościół; elewacja wschodnia. Inskrypcja cieśli, pod kierunkiem którego wzniesiono świątynię (fot. J. Kuczkowski, 2016).

Data w inskrypcji obecnie nie jest w pełni czytelna, zasłania ją piorunochron oraz przewód energetyczny w otulinie. Ludwig Böttger odnotował datę 1644. Dwie  pierwsze oraz ostatnia cyfra są widoczne i nie budzą większych wątpliwości. Natomiast trzecia tak.

4. Gorawino, kościół; elewacja wschodnia. Data budowy świątyni (fot. J. Kuczkowski, 2016).

Wspólnym, w obu kościołach, elementem, który wzniósł Jochim He(c)ket były dzwonnice (il. 5, 6, 7). I obie są bliźniaczkami (!) Niewątpliwie wyszły spod ręki tego samego cieśli. Wieże o konstrukcji szkieletowej, szalowane są deskami w układzie pionowym. Hełm, daszki pulpitowe pokryte są szkudłami na pełnym deskowaniu. Kwadratowe podstawy zwężają się nieznacznie do wysokości kalenicy kościołów, następnie za pomocą daszków pulpitowych łączą się z węższą, czworoboczną częścią, w której znajduje się dzwon. Wieże zakończone są ośmiobocznym, ostrosłupowymi hełmami zwieńczonymi iglicą z kulą. Nawet takie szczegóły jak wysunięcie okapu hełmów poza ściany dzwonnicy są identyczne.

Nieczęsto się zdarza, aby do naszych czasów dotrwały w tak dobrej kondycji sygnatury cieśli. I dzięki nim udało się zidentyfikować dwa kościoły, które mają wspólnego budowniczego. Zapis nazwiska cieśli nieznacznie się różni pomiędzy Brojcami – HEKET, a Gorawinem – HECKET. Niemniej uważam, że to ta sama osoba. Pomyłki w zapisach nazwisk, nazw miejscowych, imion w dawnych czasach nie był czymś nadzwyczajnym.

Niniejszy artykuł może stanowić przyczynek do badań nad autorstwem szkieletowej architektury tak sakralnej jak i cywilnej. Być może badając architekturę wzniesioną w 1. połowie XVII wieku uda się jeszcze odnaleźć budowle wzniesione przez mistrza z tytułu artykułu.

5. Brojce, kościół; dzwonnica od strony południowej (fot. J. Kuczkowski 2009)

6. Gorawino, kościół; elewacja południowa (autor fotografii nie znany, lata 20/30. XX wieku, ilustracja udostępniona przez Tadeusza Dacha)

7. Gorawiono, kościół; widok od strony południowo – zachodniej (autor fotografii nie znany, lata 30. XX wieku, źródło ilustracji http://www.ebay.de/itm/51869753-Kolberg-Kolobrzeg-Kirche-Gervin-/361556848702?hash=item542e77b03e:g:aSYAAOSwYmZXNOE1)

Przypisy:

[1] Pełna historia kościoła w Brojcach w artykule: Jacek Kuczkowski, Andrzej Kuczkowski, Kościół w Brojcach; [w:] Trzebiatów – spotkania pomorskie 2010, pod. red. Janiny Kochanowskiej, Trzebiatów 2011. (http://ziemiagryfa.org.pl/kosciol-w-brojcach/)

[2] Ludwig Böttger błędnie podaje zapis imiona i nazwiska cieśli. Odnotował: Joachim Heckel, wynikało to zapewne z braku możliwości badawczych jakie daje nam teraz współczesna technika. Ludwig Böttger, Die Bau- und Kunstdenkmäler des Regierungs-Bezirks Köslin. Heft I. Die Kreise Köslin und Colberg-Körlin, Stettin 1889, s. 48.

[3] Danuta Ptaszyńska, Prace konserwatorskie na terenie województwa koszalińskiego w latach 1973 – 1977, [w:] Ochrona Zabytków 32/1 (124) R. 1979, s. 55.

Historia dzwonów w gorawińskim kościele jest bardzo ciekawa. Ostatni pastor ewangelicki z przedwojennego Gorawina (Gervin), Ernst Backe, pisał w swojej gazetce parafialnej w 1920 roku, że niewiele jest informacji o kościele z okresu reformacji. Jeden z jego poprzedników w parafii, pastor Klug już w 1864 roku zaczął spisywać regularnie informacje o parafii i samej miejscowości. Z tego źródła dowiadujemy się, że pierwszy, nieduży dzwon został zawieszony na wieży kościoła w 1693 roku. Dzwon ten posiadał napis: „Henneke, Marten Rheten, Marten Bublitz”. Obok tego napisu, na krzyżu umieszczonym na dzwonie, był napis „Płynąłem przez ogień, oblał mnie nim Ernst Kridewidt. Colberg 1693.”

Już w 1880 roku na wieży kościoła w Gervin wisiały dwa dzwony. Mniejszy, o którym piszemy wyżej oraz większy, który z powodu uszkodzenia był ponownie odlewany. Dzwon większy podczas I wojny światowej, na polecenie władz niemieckich został oddany i prawdopodobnie przelany na potrzeby wojenne.

Dzwon zabrany z kościoła podczas I wojny światowej

Kilka lat po I wojnie światowej, ówczesny pastor Backe rozpoczął starania o zakupienie i sprowadzenie nowego, dużego dzwonu. Znalazł on duży, średniowieczny dzwon w Turyngii. Na zakup dzwonu, parafianie zbierali datki, co nie było łatwe, gdyż w okresie tym panowała wielka inflacja. Ustalono też, że „nowy” dzwon musi współbrzmieć z dzwonem, który już wisiał w dzwonnicy kościoła. W tym celu nauczyciel i organista kościelny w dawnym Gervin, Heyden Wilhelm (pracował w szkole w latach1910 – 1927), ustalił dźwięk dzwonu wiszącego w kościele na d-fis i po sprawdzeniu okazało się, że dźwięki obu dzwonów będą współbrzmiały. Dzwon został zakupiony i sprowadzony w 1923 roku do Gorawina (Gervin). Dźwięk jego był bardzo charakterystyczny, ponieważ dzwon był odlany z brązu i brzmiał inaczej niż dzwony odlane ze stali. Oceniono, że dźwięk jego brzmiał dużo ładniej niż dzwonu zabranego podczas I wojny światowej.

Dużym problemem było zawieszenie zakupionego dzwonu w wieży kościelnej ponieważ był od dość duży i ciężki. We wciągnięciu jego na wieżę kościelną pomagało wielu mieszkańców, a miejscowi rzemieślnicy umocowali go w specjalnych uchwytach. Twierdzono, że wieża była w dość dobrym stanie technicznym, jednak podczas dzwonienia następowały widoczne wibracje całej konstrukcji.

Podczas II wojny światowej ówczesne władze niemieckie zadecydowały o zbiórce dzwonów w kościołach i wykorzystaniu ich do celów wojennych. W ten sposób większy dzwon z kościoła w Gorawinie również został zabrany, a w kościele nadal pozostawał dzwon mniejszy, zawieszony tam w 1693 roku. Dzwon ten został zniszczony w wyniku pożaru kościoła w 1991 r.

Dzwon zabrany z kościoła podczas II wojny światowej

Jak się okazało większy dzwon zabrany z kościoła w Gorawinie podczas II wojny światowej celem przetopienia go na cele wojenne ma, niejako „drugie życie”. Przytoczmy tu kilka faktów publikowanych już po wojnie, w wydawanej w Niemczech „Kolberger Zeitung” (1969 r.), gdzie znajdujemy informacje o zbiórce dzwonów z kościołów podczas II wojny światowej. Zebrano ich wówczas ok. 50 tysięcy sztuk, z czego ok. 1300 nie zostało przetopionych i zwrócono je kościołom. Natomiast 108 dzwonów z Prus Wschodnich zostało wywiezione do Niemiec i składowano je w okolicach Hamburga. Dzwon z dawnego Gervin (Gorawina) odnalazł w roku 1945 kołobrzeski superintendent Handtmann, przeniesiony do Flensburga. Sprowadził on dzwon do tej miejscowości, gdzie przetrwał wojnę. Obecnie dzwon ten znajduje się w katedrze pod wezwaniem Św. Marii, właśnie we Flensburgu. Jest to największy dzwon tam zawieszony.
Dzwon ten został zidentyfikowany przez byłych mieszkańców naszej miejscowości, którzy widzieli go podczas zawieszania na wieży kościelnej w Gervin i sfotografowany przez Heinza Raascha, który w swoich wspomnieniach pisze, że fotografię tego dzwonu dedykuje wszystkim mieszkańcom miejscowości.

Opracowano na podstawie:

– Das Kolberger Land – Manfred Vollack, 1999

– Gemainde Gervin – Heinz Raasch – Kronika (wspomnienia H. Raascha i Hans-Jȕrgen Backe)

1. XII 1945 poświęcenie kościoła
26. VI 1947 poświęcenie nowego ołtarza bocznego w kaplicy Matki Bożej Niepokalanie Poczętej
1. X 1947 doprowadzono prąd i założono instalację elektryczną
1948 obraz do ołtarza głównego Serce Pana Jezusa malował J(ózef) Pade artysta z Poznania
1950 przełożono cały dach kościoła (koszt 150 000 zł)
1951 zakupiono do głównego ołtarza obraz Matki Boskiej Częstochowskiej (malowany przez Gawłowskiego z Poznania)
1954 wymalowano wnętrze i okna (koszt 5000 zł)
1955 wyremontowano ławki, poprawiona dach, wymalowano ławki i ołtarz boczny (koszt 3000 zł)
30 X 1955 poświęcenie nowego pancernego tabernakulum (koszt ponad 4000 zł)
1960 remont wieży (gonty i deskowanie)
Lipiec – sierpień 1963 malowanie wnętrza
IV 1969 założono piorunochrony i krzyż na wieży
V 1970 przebudowano zakrystię – na chórku nad zakrystią urządzono górną zakrystię, przebudowano prezbiterium i położono nową posadzkę (lastryko)
VIII 1970 malowanie wnętrza (malował Gerard Czajkowski)
2 poł. 1970 naprawiono dach nad zakrystią
VI 1974 założenie fug (na zewnątrz), wykonano nowe drzwi, założono rynny, poprawiono dach i wymalowano wnętrze
VI 1975 wylano cokół pod ogrodzenie
VIII 1975 wykonano ogrodzenie
VIII 1976 położono wokół asfalt
IX 1976 boki wieży odeskowano (deski impregnowane spalonym olejem i kselamitem)
IX 1978 postawiono nowy ołtarz główny; wymieniono wówczas obraz M.B. (malował artysta z Poznania J(ózef) Pade) na Jezusa, rzeźby konserwowano (malowanie i złocenie); koszt prac 40000 zł
V 1979 malowanie ogrodzenia
IV 1980 malowanie wnętrza; koszt prac 42000 zł
4. kw. 1986 – 5 VI 1987 naprawa organów przez fachowców z Kartuz
11. VII 1988 początek prac rozbiórkowych starej kaplicy Matki Bożej (północna)
8. VII 1988 zezwolenie budowlane na rozbudowę kaplicy północnej
14. XI 1988 rozpoczęcie wznoszenia fundamentów pod kaplicę północną
19. IV 1989 rozpoczęcie II etapu budowy kaplicy północnej
23. XII 1989 zakończono kładzenie dachówki na kaplicy północnej
23. VI 1990 poświęcenie kaplicy północnej przez biskupa Stanisława Stefanka
25. VI 1990 zawarto umowę z Tadeuszem Łukomskim na budowę fundamentów kaplicy i zakrystii południowej
28. VI 1990 rozpoczęcie budowę kaplicy południowej (wykopy pod fundamenty)
29. VI 1990 zawarto umowę z Romanem Skierczyńskim na wybudowanie ścian, stropu i dachu kaplicy południowej
19 VII 1990 rozpoczęto budowę ścian kaplicy południowej
VIII 1990 zalano strop kaplicy południowej
23. VIII 1990 – 5. VI 1991 przekładanie całego dachu i uzupełnianie dachówki (16000 sztuk), pokrycie dachówką kaplicy południowej
3. kw. 1990 wykonano boazerię we wieży, nowe drzwi oraz pomalowano wnętrze kościoła
9. VI 1991 poświęcenie kaplicy południowej
15. VI 1991 zakończono tynkować na zewnątrz obie kaplice
1. kw. 1992 doprowadzono wodę oraz kanalizację
1. V 1992 rozpoczęcie wykonywania chodników wokoło kościoła oraz elewacji (spoinowanie)
19. VI – 25. VI 1992 wykonano posadzkę w zakrystii (koszt 2200000 zł)
9. XII 1992 rozpoczęcie prac przy wykładaniu prezbiterium marmurem (prace wykonuje Antoni Strugliński)
2. kw. 1993 wymalowano wnętrze kaplicy i wstawiono kratę w kruchcie
2. kw. 1994 dokończenie posadzki w całym kościele

IV 2002 prace związane z osuszaniem fundamentów

Wiosna 2003 wymiana dachówek na połaci północnej nawy głównej

Źródło:

Kronika Parafialna, t. I za lata 1947 – 2001 (Archiwum Parafialne w Brojcach);

Kronika Parafialna, t. II za lata 2002 – 2005 (Archiwum Parafialne w Brojcach)

Autor opracowania: Jacek Kuczkowski

Brojce, 1947, fot. Seweryn Wieczorek

Brojce, wieża, lata 60 XX w.

Brojce, prezbiterium 1974

Brojce, 1974

Brojce, kaplica półn.1989-90

Brojce, kaplica półn. 1989

Brojce, kaplica półn. 1989-90