Przyczynek do historii poczty w gminie Brojce

Autor: Jacek Kuczkowski

Impulsem do napisania niniejszego artykułu było pojawienie się na portalu aukcyjnym www.ebay.de  znaczka pocztowego ze stemplem z Broitz[1] (il. 1) oraz koperty listu ze znaczkiem stemplowanym w Dargislaff[2] (il. 2, 3). Na poczcie przechowywana jest również kronika placówki, która została wypożyczona autorowi niniejszego artykułu[3].

1. Znaczek ze stemplem poczty w Broitz

                List z poniższym znaczkiem nadany został 15. 6. 1896 roku w Brojcach. Omawiany walor pochodzi z serii siedmiu znaczków wydania III.  Znaczki tej serii emitowane były od 1 października 1889 roku do 29 marca 1900 roku. Znaczki III wydania zostały wycofane z obiegu 31 grudnia 1902 roku. Na znaczku znajduje się napis REICHSPOST, w górnej części. Natomiast w dolej wydrukowany jest nominał 50 PF[4]. Górny napis oraz nominał umieszczono na wstędze zdobionej rollwerkiem. W centralnej części umieszczone jest godło małe Cesarstwa. Znaczek drukowany był w technice typografii. Znaczki tego nominału posiadają kolor czekoladowy.

Znaczek ze stemplem Broitz

Znaczek skasowany został stemplem okrągłym. Jest to stempel kolisty pojedynczy. W górnej części stempla napis BROITZ, na początku oraz na końcu napisu gwiazdka. W centralnej części data 15/6 96. W dolnej części znajduje się cyfra 5 i 6 oraz litera N. Co oznacza, że list nadano w godzinach 17 – 18.

2. Koperta ze znaczkiem stemplowanym w Dargosławiu.

List nadany został 7. 1. 1938 roku na poczcie w Dargosławiu. Nadawcą był Paul Resemann zamieszkały w Darżewie (Darsow). Adresatem był Fred Ginnow zamieszkały przy Route 1 w Fond du Luc w stanie Wisconsin w USA.

Koperta(awers) listu wysłanego z Dargosławia w 1938 roku do odbiorcy w USA.

Na stronie adresata znajduję się znaczek Deutsches Reich o nominale 25 + 15 pfenningów. Znaczek ten pochodzi ze serii dziewięciu znaczków przedstawiających statki (seria Schiffe)[5]. Znaczki tej serii wprowadzono do obiegu 4. 11. 1937 roku. Na prezentowanym walorze przedstawiono parowiec „Hamburg”. Ukazany jest jego prawa burta od dziobu. Zacumowany jest w niewielkiej odległości od nabrzeża. Znaczek w kolorze fioletowo – granatowym. Znaczki całej serii zaprojektował Werner von Axster – Heudtlass.  Do podstawowego nominału, w omawianym przypadku 25 Pfenningów, doliczono opłatę dodatkową w wysokości 15 Pfenningów. Opłata ta, doliczana w różnej wysokości do wszystkich znaczków tej serii, przeznaczona była na tzw. Pomoc Zimową (Winterhilfswerk). Znaczek skasowany został stemplem okrągłym. Jest to stempel kolisty podwójny z dwoma belkami dotykającymi wewnętrznego koła, rozdzielającymi wewnętrzne koło na dwa półkola. Pomiędzy kołami, w górnej części stempla napis Dargislaff, w dolnej części Greifenberg  (Pom.). Pomiędzy belkami znajduje się data oraz prawdopodobnie godzina nadania przesyłki. Pod dolną belką znajduje się słowo über.

Na rewersie koperty, oprócz danych nadawcy, znajduje się ostemplowana banderola. Zakleja ona rozcięcie listu dokonane przez służby celne. Na perforowanej banderoli znajduje się napis:  Zur Devisenüberwachung zollamtlich geöffnet. Banderola ostemplowana jest trzykrotnie stemplem okrągłym. Jest to również stempel kolisty podwójny z dwoma belkami dotykającymi wewnętrznego koła. Pomiędzy kołami, w górnej części stempla napis Stettin 1, w dolnej części litery bb. Pomiędzy belkami znajduje się data, 8. 1. 38. oraz godzina ostemplowania. Kim byli korespondujący ze sobą mężczyźni? Obecnie bardzo trudno to stwierdzić. Adresat najprawdopodobniej był niemieckim imigrantem, a co zapewne bardziej prawdopodobne, już jego potomkiem. Zaś osoba nadawcy pozostaje zagadką. Placówka pocztowa w Dargosławiu znajdowała się w wydzielonym lokalu w budynku dawnej szkoły.

Koperta (rewers) listu wysłanego z Dargosławia w 1938 roku do odbiorcy w USA.

3. Kronika Poczty Polskiej w Brojcach

Kronika prowadzona była w zwykłym zeszycie w linie o sztywnej okładce. Założona została przez pierwszego naczelnika zaraz po przybyciu i uruchomieniu agencji pocztowo – telekomunikacyjnej. Placówkę uruchomiono już 10. sierpnia 1945 roku. Urząd miał wówczas adres Broniszewo 13.[6] Wpisów dokonywano ręcznie piórem, a w latach późniejszych długopisem. Do końca lat 60. wpis za dany rok zajmuje średnio jedną (w niektórych latach dwie i trzy) stronę. Potem wpisy są coraz bardziej zdawkowe. Ostatniego wpisu dokonano w 1982 roku. Kronika jest doskonałym źródłem do poznania historii poczty w Brojcach w trudnych powojennych latach i w okresie PRL-u.

Kronika agencji pocztowo – telekomunikacyjnej w Broniszewie (Brojce)

Przypisy:

[1] http://www.ebay.de/itm/1762-BROITZ-Pommern-Stettin-Greifenberg-Stempel-auf-Marke-/371500045030?hash=item567f20d2e6:g:BdoAAOSwf-VWX-9R [dostęp: 6. 12. 2015].

[2] http://www.ebay.de/itm/GERMANY-1938-SINGLE-SHIP-FRANKING-SEALED-COVER-GREIFENBERG-TO-FOND-DU-LAC-USA-/311498495301?hash=item4886c1d545:g:ftwAAOSwnH1WYL~n [dostęp: 12.12.2015].

[3] Szczególne podziękowania dla pani Jolanty Karbowniczek i Anny Zapaśnik.

[4] Pozostałe znaczki tej serii miały nominały 3 pf., 5 pf., 10 pf., 20 pf., 25 pf oraz 2 pf., który dopuszczony został do emisji 29 marca 1900 roku i praktycznie zaraz wycofany ponieważ weszły znaczki do obiegu tzw. serii „ Germania”.

[5] Nominały i przedstawienia na innych znaczkach tej serii: 3+ 2 Pfg. Statek ratunkowy Niemieckiego Towarzystwa Ratowania Rozbitków; 4+ 3 Pfg. Satek strażacki „Elbe 1”; 5+ 3 Pfg. Łodzie rybackie na Kuryjskiej Mierzei; 6+ 4 Pfg. Statek pasażerski „Wilhelm Gustloff” przed Maderą;  8+ 4 Pfg. Bark czteromasztowy „Padua”,
12+ 6 Pfg. Parowiec „Tannenberg” służby morskiej Prus Wschodnich; 15+ 10 Pfg. Statek pasażerski „Schwerin” linii Warnemünde-Gjedser; 40+ 35 Pfg. Parowiec „Europa” Północnoniemieckiego Lloyda. Źródło http://www.whw.porcelanki.net/readarticle.php?article_id=85 [dostęp: 12. 12. 2015].

[6] Nazwa przejściowa, która obwiązywała w latach 1945 – 1948.